Sunday, September 29, 2013
Friday, August 9, 2013
ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਭੂਗੋਲ
ਭੂਗੋਲ
ਪੰਜਾਬ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿੱਤ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਖੇਤਰਫ਼ਲ ੫੦,੩੬੨ ਵਰਗ ਕਿ. ਮੀ. ਹੈ।ਪੰਜਾਬ ਅਕਸ਼ਾਂਸ਼ (latitudes) ੨੯.੩੦° ਤੋਂ ੩੨.੩੨° ਉੱਤਰ ਅਤੇ ਰੇਖਾਂਸ਼ (longitudes) ੭੩.੫੫° ਤੋਂ ੭੬.੫੦° ਪੂਰਬ ਵਿਚਕਾਰ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ, ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਹੈ।
ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਸਮਾਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬ ਪਂਚਨਾਨਦਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ. ਹੜਾਪਾ (ਇਸ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਜਿਹੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਕਾਰਾਨ ਸਿੱਧੂ ਘਾਟੀ ਸਭਿਅਤਾ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਦੇ ਕਾਫੀ ਹਿਸੈ ਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਵੈਦਿਕ ਸਭਿਅਤਾ ਸਰਸਵਤੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਲੱਗਪਗ ਪੰਜਾਬ ਸਹਿਤ ਪੁਰੈ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਸੱਭਿਅਤਾ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਦੀਪ ਵਿੱਚ ਆੳਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਇਆ। ਪੰਜਾਬ ਗਾਂਧਾਰ, ਮਹਾਜਨਪਦ, ਨੰਨਦ, ਮੌਰਿਆ, ਸੰਨਗ, ਕੁਸ਼ਾਣ, ਗੁਪਤ ਖ਼ਾਨਦਾਨ,ਪਲਾਸ, ਗੁੱਜਰ-ਪਰਾਤੀਹਾਰਾਸ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਸ਼ਾਹੀਸ ਸਹਿਤ ਮਹਾਨ ਪ੍ਰਚੀਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਮਹਾਨ ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਅਨਵੇਸ਼ਣ ਦੇ ਦੂਰ ਪੂਰਵੀ ਸੀਮਾ ਸਿੱਧੂ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਡੇ ਸੀ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਿਖਰੀ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਜਲੰਧਰ ਅਤੇ ਲੁਧਿਆਨਾ) ਦੀ ਸੰਪਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ।
ਆਪਣੇ ਭੁਗੋਲਿਕ ਸਥਾਨ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਖੇਤਰ ਪੱਛਮ ਅਤੇ ਪੂਰਵ ਵਲੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਹਮਲੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਤਹਿਤ ਆਇਆ। ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਫਾਰਸੀਆਂ, ਯੂਨਾਨੀ, ਸਕਾਈਥਿਅਣ, ਤੁਰਕ, ਅਤੇ ਅਫਗਾਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਹੱਮਲਿਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਣਾ ਪਿਆ। ਇਸ ਦੀ ਵਜਾਹ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਕਈ ਸੌ ਸਾਲ ਕੌੜਾ ਰਕਤਪਾਤ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ। ਇਸਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਇੱਕ ਅਨੂਠੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਹੈ ਜੋ ਹਿੰਦੂ, ਬੋਧੀ, ਫਾਰਸੀ/ਪਾਰਸੀ, ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆਈ, ਇਸਲਾਮੀ, ਅਫਗਾਨ, ਸਿੱਖ, ਅਤੇ ਬਰਤਾਨਵੀ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦੀ ਹੈ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਤੱਕਸ਼ਿਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਭਰਤ(ਰਾਮ ਦਾ ਭਰਾ) ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਤਕਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭਤੋਂ ਪੁੱਰਾਨੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਤੱਕਸ਼ਿਲਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਮਹਾਨ ਵੈਦਿਕ ਵਿਚਾਰਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀਕ ਚਾਣਕਯ ਸੀ। ਤੱਕਸ਼ਿਲਾ ਮੌਰਿਆ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਵਿਧੀਆ ਅਤੇ ਬੌਧਿਕ ਚਰਚਾ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ। ਹੁਣ ਇਹ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਇੱਕ ਸੰਸਾਰ ਵਿਰਾਸਤ ਥਾਂ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਕਈ ਫਾਰਸੀ ਸਾਮਰਾਜਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸੰਪਰਕ ਦਾ ੳਹ ਸਮਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਸਦੇ ਕੁੱਝ ਹਿਸੇ ਜਾਂ ਤਾਂ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਹੋ ਗਏ ਜਾਂ ਫਾਰਸੀ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਟੈਕਸਾਂ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਬੱਦਲੇ ਅਜ਼ਾਦ ਖੇਤਰ ਬਣੇ ਰਹੇ। ਆੳਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਦੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਫਾਰਸੀ ਮੁਗਲ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਨ ਗਈ, ਫਾਰਸੀ ਵਾਸਤੁਕਲਾ, ਕਵਿਤਾ, ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ, ਖੇਤਰ ਦੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਇੱਕ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਹਿੱਸਾ ਸਨ। ਮੱਧ 19ਵੀ ਸਦੀ ਚ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਆਧਿਕਾਰਿਕ ਭਾਸ਼ਾ ਫਾਰਸੀ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਇਹ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਭਾਸ਼ਾ ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿਤੀ ਗਈ।
ਪੰਜਾਬ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿੱਤ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਖੇਤਰਫ਼ਲ ੫੦,੩੬੨ ਵਰਗ ਕਿ. ਮੀ. ਹੈ।ਪੰਜਾਬ ਅਕਸ਼ਾਂਸ਼ (latitudes) ੨੯.੩੦° ਤੋਂ ੩੨.੩੨° ਉੱਤਰ ਅਤੇ ਰੇਖਾਂਸ਼ (longitudes) ੭੩.੫੫° ਤੋਂ ੭੬.੫੦° ਪੂਰਬ ਵਿਚਕਾਰ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ, ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਹੈ।
ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਸਮਾਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬ ਪਂਚਨਾਨਦਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ. ਹੜਾਪਾ (ਇਸ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਜਿਹੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਕਾਰਾਨ ਸਿੱਧੂ ਘਾਟੀ ਸਭਿਅਤਾ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਦੇ ਕਾਫੀ ਹਿਸੈ ਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਵੈਦਿਕ ਸਭਿਅਤਾ ਸਰਸਵਤੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਲੱਗਪਗ ਪੰਜਾਬ ਸਹਿਤ ਪੁਰੈ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਸੱਭਿਅਤਾ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਦੀਪ ਵਿੱਚ ਆੳਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਇਆ। ਪੰਜਾਬ ਗਾਂਧਾਰ, ਮਹਾਜਨਪਦ, ਨੰਨਦ, ਮੌਰਿਆ, ਸੰਨਗ, ਕੁਸ਼ਾਣ, ਗੁਪਤ ਖ਼ਾਨਦਾਨ,ਪਲਾਸ, ਗੁੱਜਰ-ਪਰਾਤੀਹਾਰਾਸ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਸ਼ਾਹੀਸ ਸਹਿਤ ਮਹਾਨ ਪ੍ਰਚੀਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਮਹਾਨ ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਅਨਵੇਸ਼ਣ ਦੇ ਦੂਰ ਪੂਰਵੀ ਸੀਮਾ ਸਿੱਧੂ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਡੇ ਸੀ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਿਖਰੀ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਜਲੰਧਰ ਅਤੇ ਲੁਧਿਆਨਾ) ਦੀ ਸੰਪਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ।
ਆਪਣੇ ਭੁਗੋਲਿਕ ਸਥਾਨ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਖੇਤਰ ਪੱਛਮ ਅਤੇ ਪੂਰਵ ਵਲੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਹਮਲੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਤਹਿਤ ਆਇਆ। ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਫਾਰਸੀਆਂ, ਯੂਨਾਨੀ, ਸਕਾਈਥਿਅਣ, ਤੁਰਕ, ਅਤੇ ਅਫਗਾਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਹੱਮਲਿਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਣਾ ਪਿਆ। ਇਸ ਦੀ ਵਜਾਹ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਕਈ ਸੌ ਸਾਲ ਕੌੜਾ ਰਕਤਪਾਤ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ। ਇਸਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਇੱਕ ਅਨੂਠੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਹੈ ਜੋ ਹਿੰਦੂ, ਬੋਧੀ, ਫਾਰਸੀ/ਪਾਰਸੀ, ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆਈ, ਇਸਲਾਮੀ, ਅਫਗਾਨ, ਸਿੱਖ, ਅਤੇ ਬਰਤਾਨਵੀ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦੀ ਹੈ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਤੱਕਸ਼ਿਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਭਰਤ(ਰਾਮ ਦਾ ਭਰਾ) ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਤਕਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭਤੋਂ ਪੁੱਰਾਨੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਤੱਕਸ਼ਿਲਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਮਹਾਨ ਵੈਦਿਕ ਵਿਚਾਰਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀਕ ਚਾਣਕਯ ਸੀ। ਤੱਕਸ਼ਿਲਾ ਮੌਰਿਆ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਵਿਧੀਆ ਅਤੇ ਬੌਧਿਕ ਚਰਚਾ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ। ਹੁਣ ਇਹ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਇੱਕ ਸੰਸਾਰ ਵਿਰਾਸਤ ਥਾਂ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਕਈ ਫਾਰਸੀ ਸਾਮਰਾਜਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸੰਪਰਕ ਦਾ ੳਹ ਸਮਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਸਦੇ ਕੁੱਝ ਹਿਸੇ ਜਾਂ ਤਾਂ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਹੋ ਗਏ ਜਾਂ ਫਾਰਸੀ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਟੈਕਸਾਂ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਬੱਦਲੇ ਅਜ਼ਾਦ ਖੇਤਰ ਬਣੇ ਰਹੇ। ਆੳਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਦੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਫਾਰਸੀ ਮੁਗਲ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਨ ਗਈ, ਫਾਰਸੀ ਵਾਸਤੁਕਲਾ, ਕਵਿਤਾ, ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ, ਖੇਤਰ ਦੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਇੱਕ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਹਿੱਸਾ ਸਨ। ਮੱਧ 19ਵੀ ਸਦੀ ਚ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਆਧਿਕਾਰਿਕ ਭਾਸ਼ਾ ਫਾਰਸੀ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਇਹ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਭਾਸ਼ਾ ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿਤੀ ਗਈ।
ਪੰਜਾਬ
ਪੰਜਾਬ ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ 'ਪੰਜ' (پنج ਜੋ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ 'पंच' ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ) ਅਤੇ 'ਆਬ' (آب ਜੋ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ 'आप्' ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ) ਦਾ ਮੇਲ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਪੰਜ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਜਿਸਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਹੈ ਪੰਜ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ। ਇਹ ਪੰਜ ਦਰਿਆ ਹਨ :ਸਤਲੁਜ, ਬਿਆਸ, ਰਾਵੀ, ਚਨਾਬ ਅਤੇ ਜੇਹਲਮ। ਪੰਜਾਬ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਜ ਹੈ, ਜੋ ਵੱਡੇ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਦਾ ਇਕ ਭਾਗ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਦੂਸਰਾ ਭਾਗ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਸਰਹੱਦ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣੇ, ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਜਲੰਧਰ, ਬਠਿੰਡਾ, ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ, ਮੋਹਾਲੀ ਅਤੇ ਪਟਿਆਲਾ ਹਨ ਅਤੇ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਹੈ। 1947 ਦੀ ਭਾਰਤ-ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਸੂਬੇ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਰਮਿਆਨ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1966 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮੁੜ ਵੰਡ ਹੋਈ ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਏ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮੌਜੂਦਾ ਰਾਜ ਬਣਿਆ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦਾ ਇਕੱਲਾ ਸੂਬਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸਿੱਖ ਬਹੁਮਤ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਯੂਨਾਨੀ ਲੋਕ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਪੈਂਟਾਪੋਟਾਮਿਆ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਪੰਜ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਅੰਦਰੂਨੀ ਡੈਲਟਾ ਹੈ। ਪਾਰਸੀਆਂ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥ ਅਵੈਸਟਾ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਪੁਰਾਤਨ ਹਪਤਾ ਹੇਂਦੂ ਜਾਂ ਸਪਤ-ਸਿੰਧੂ (ਸੱਤ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ) ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਰਤਾਨਵੀ ਲੋਕ ਇਸ ਨੂੰ "ਸਾਡਾ ਪ੍ਰਸ਼ੀਆ" ਕਹਿ ਕੇ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨਾਨੀਆਂ, ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆਈਆਂ, ਅਫ਼ਗਾਨੀਆਂ ਅਤੇ ਇਰਾਨੀਆਂ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਦਾ ਪ੍ਰਵੇਸ਼-ਦੁਆਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਉਦਯੋਗ ਹੈ; ਇਹ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਣਕ ਉਤਪਾਦਕ ਹੈ। ਹੋਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਉਦਯੋਗ ਹਨ: ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਾਜ਼ਾਂ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਖੇਡ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਸੰਬੰਧੀ ਮਾਲ, ਸਿਲਾਈ ਮਸ਼ੀਨਾਂ, ਮਸ਼ੀਨ ਸੰਦਾਂ, ਸਟਾਰਚ, ਸਾਈਕਲਾਂ, ਖਾਦਾਂ ਆਦਿ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ, ਵਿੱਤੀ ਰੁਜ਼ਗਾਰ, ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਅਤੇ ਦਿਉਦਾਰ ਦੇ ਤੇਲ ਅਤੇ ਖੰਡ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਸਪਾਤ ਦੇ ਰਿੜ੍ਹਵੀਆਂ ਮਿੱਲਾਂ ਦੇ ਕਾਰਖਾਨੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜਿਲੇ ਦੀ ਇਸਪਾਤ ਨਗਰੀ ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਹਨ।
ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ
ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਉਹ ਅਦਬ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 'ਸਾਹਿਤ' ਲਈ 'ਅਦਬ' ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਆਮ ਹੈ ।
Wednesday, August 7, 2013
SAHIT SABHA JALALABAD(WEST) [REGD.]
SAHIT SABHA JALALABAD(WEST) [REGD.] IS A PERFECT PLATFORM FOR ALL THE INDIVIDUALS WHO ARE INTERESTED IN LITERARY ACTIVITIES. THIS SAHIT SABHA IS A GROUP OF GREAT INDIVIDUALS WHO HAVE MADE SIGNIFICANT CONTRIBUTIONS IN THE FIELD OF LITERATURE.
Subscribe to:
Posts (Atom)